พยาธิคือปรสิตชนิดหนึ่งที่อาศัยอยู่ภายในร่างกายของเรา โดยสามารถเข้าสู่ร่างกายได้ตั้งแต่ยังเป็นไข่พยาธิ ผ่านน้ำ อาหาร อากาศ สิ่งปฎิกูล และสิ่งของเครื่องใช้ที่สกปรกต่างๆ ไข่พยาธิจะฟักตัวและเพิ่มจำนวนได้มากในระบบทางเดินอาหาร ซึ่งจะแย่งสารอาหารไปจากเรา และอาจเล็ดลอดเข้าไปสู่อวัยวะส่วนอื่นๆ ทำให้ส่งผลเสียต่อร่างกาย ดังนั้นบางครั้งเราจึงต้องมีการถ่ายพยาธิ ด้วยยาถ่ายพยาธินั่นเอง ซึ่งต้องให้ผู้เป็นแพทย์สั่งยาเท่านั้น เพราะหากซื้อมารับประทานเอง มีความเสี่ยงที่จะทำให้พยาธิขึ้นสมองได้ ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต
ยาถ่ายพยาธิ (Anthelmintic Drugs) คือยาที่ช่วยขับพยาธิหรือปรสิตที่อยู่ในร่างกายของเราให้ออกมา โดยพยาธิจะคอยดูดเลือดและแย่งสารอาหารจากสิ่งมีชีวิตเพื่อดำรงชีพ ยาถ่ายพยาธิจะทำให้ตัวพยาธิหมดแรงและเป็นอัมพาต จนร่างกายของเราสามารถขับออกมาได้ ด้วยการถ่ายอุจจาระนั่นเอง
ประเภทของยาถ่ายพยาธิ
- อัลเบนดาโซล (Albendazole) เป็นยาถ่ายพยาธิที่นิยมใช้กันมากที่สุด เพราะสามารถถ่ายพยาธิได้แทบทุกชนิด
- มีเบนดาโซล (Mebendazole) เป็นยาถ่ายพยาธิชนิดตัวกลม พยาธิปากขอ และพยาธิแส้ม้า
- พราซิควอนเทล(Praziquantel) เป็นยาถ่ายพยาธิชนิดใบไม้ เช่น พยาธิใบไม้ในเลือด และพยาธิใบไม้ในตับ
- ไอเวอร์เมคติน (Ivermectin) เป็นยาถ่ายพยาธิชนิดไส้เดือน พยาธิสตองจิลอยด์สเตอร์โคราลิส และยังสามารถรักษาโรคเท้าช้าง เหา หิด และเปลือกตาอักเสบได้อีกด้วย
ข้อห้ามในการใช้ยาถ่ายพยาธิ
- ห้ามซื้อยามารับประทานเองโดยเด็ดขาด เพราะอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต เนื่องมาจากพยาธิขึ้นสมอง
- ผู้ป่วยจะต้องได้รับการตรวจและวินิจฉัยจากแพทย์ก่อนว่าจำเป็นต้องใช้ยาถ่ายพยาธิ จึงจะรับประทานได้
- การรับประทานยาถ่ายพยาธิแต่ละประเภทมีความแตกต่างกัน ทั้งจำนวน ปริมาณ และวิธีการใช้ ดังนั้นจึงต้องปรึกษาแพทย์และเภสัชกรก่อนใช้ยาทุกครั้ง
ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นหลังใช้ยา
- คลื่นไส้
- อาเจียน
- เวียนหัว
- ท้องเสีย
- มีไข้ต่ำๆ
- มีผื่นขึ้นตามผิวหนัง
- ปวดเกร็งตามตัว
ซึ่งเป็นอาการข้างเคียงที่พบได้ทั่วไปจากการใช้ยาถ่ายพยาธิ แต่หากอาการรุนแรงถึงขึ้นแพ้ยา ก็ต้องควรไปพบแพทย์ทันที เพื่อทำการรักษา
ซึ่งอาการแพ้ยาถ่ายพยาธิจะมีดังนี้
อาการแพ้ยาถ่ายพยาธิ
- รู้สึกเหนื่อย หายใจไม่ออก
- ผิวลอก เป็นตุ่ม
- มีอาการบวมบริเวณใบหน้าหรือลำคอ
- เป็นลมพิษ
- มีไข้อย่างรุนแรง
- ปัสสาวะเปลี่ยนสี
- มีรอยฟกช้ำ
- เกิดแผลตามอวัยวะต่างๆ เช่น ริมฝีปาก ตา จมูก หรืออวัยวะเพศ
- เกิดเลือดออกง่ายผิดปกติ
หากพบอาการเหล่านี้ ให้รีบนำยาถ่ายพยาธินั้นไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด เนื่องจากยาอาจส่งผลให้ตับทำงานผิดปกติ หรือเกิดภาวะกดไขกระดูก ถ้าปล่อยไว้นานอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้