ชื่อวิทยาศาสตร์ Delonix regia Bojer ex Hook.
ชื่อวงศ์ Leguminosae (Caesalpiniaceae)
ชื่อสามัญ Flame buoyant Tree, Flame of the forest, Peacock flower
ชื่อท้องถิ่น นกยูงฝรั่ง อินทรี (ภาคกลางทั่วไป), ส้มพอหลวง (ภาคเหนือ), หงอนยูง (ภาคใต้)
ลักษณะ
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางต้นโตเต็มที่สูงราว 12- 18 เมตร เรือนยอดแผ่กว้างทรงกลมคล้ายร่ม แผ่กิ่งก้านออกคล้ายจามจุรี แต่มีขนาดเล็กกว่า ลำต้นเกลี้ยง เปลือกสีน้ำตาลอ่อนอมขาวถึงสีน้ำตาลเข้ม
โคนต้นเป็นพูพอน มักมีรากโผล่พ้นดินออกโดยรอบเมื่อโตเต็มที่
ใบเป็นใบประกอบขนนกสองชั้นเรียงเวียนสลับและมีใบย่อยเรียงตรงข้ามกันขนาดใบย่อยใกล้เคียงกับใบย่อยของมะขาม แผ่นใบรูปขอบขนาน ปลายกลมโคนเบี้ยว ผิวใบเกลี้ยง เป็นพืชผลัดใบ ในประเทศไทยมักผลัดใบในฤดูร้อนช่วงเดือนมีนาคม ถึงมิถุนายน
ดอก ออกดอกดกและทิ้งใบทั้งต้นเหลือแต่ดอกบานสะพรั่งดูงดงามเป็นพิเศษ ช่อดอกออกตามปลายกิ่งและตามง่ามใบใกล้ปลายกิ่ง ประกอบด้วยกลีบดอก 5 กลีบและเกสรตัวผู้ยาวงอนออกมาเหนือกลีบดอก กลีบดอกหางนกยูงความจริงประกอบด้วยสี 2สี คือสีแดงและ สีเหลือง แต่ส่วนใหญ่จะมี 2 สีนี้อยู่ด้วยกันจึงเห็นเป็นสีแสด ดอกใดที่สีเหลืองมากกว่าก็เป็นสีแสดออกเหลืองดอกใดสีแดงมากกว่าก็เป็นสีแสดออกแดง แต่ก็มีหางนกยูงบางต้นออกดอกสีแดงแท้ๆและบางต้นออกดอกสีเหลืองบริสุทธิ์ซึ่งหาได้ยาก โดยทั่วไปจึงพบแต่หางนกยูงฝรั่งสีแสด
ผลของหางนกยูงฝรั่งเป็นฝักแบนโค้งรูปดาบ และเมล็ดเรียงตามขวาง
สรรพคุณทางยา
ราก นำมาต้มหรือทอดรับประทานกับอาหาร เป็นยาขับโลหิตในสตรีแก้อาการบวมต่างๆ
ลำต้น นำมาฝนทาแก้พิษ ถอนพิษสัตว์ต่อยกัดได้
เมล็ดอ่อน ของหางนกยูงฝรั่งนำมากินสดๆได้
เมล็ดแก่ ต้องนำมาทำให้สุกเสียก่อนจึงจะใช้กินได้เพราะมีสารประกอบบางชนิดที่เป็นพิษ แต่จะถูกทำลายด้วยความร้อน