ชื่อวิทยาศาสตร์ : Limnophila rugosa Merr.
ชื่อวงศ์ : Scrophulariaceae
ชื่ออื่น : ผักกะโสม อ้มกบ (เชียงใหม่) สุ่ยหุยเชียง (จีนกลาง) จุ้ยห่วยเฮียง (แต้จิ๋ว)
ลักษณะ
ต้น ไม้ล้มลุกขนาดเล็กมีอายุหลายปี ลำต้นแตกแขนงออกไปสีน้ำตาลอมเขียวลักษณะอวบน้ำ ต้นที่ยังเล็กอยู่มีขนปกคลุมพอโตหรือแก่ขนจะหลุดร่วงไป ลำต้นสูงประมาณ 15-20 ซม.
ใบ ใบเดี่ยวออกเป็นคู่ๆ ตรงข้ามกัน ใบเป็นรูปไข่ปลายมน (คล้ายใบโหระพา) แต่ที่หลังใบจะมีขนปกคลุมและเป็นรอยย่น ขนาดของใบกว้างประมาณ 2.5-3 ซม. ยาว 5-6 ซม. สีเขียวจัด ก้านใบสั้น มีกลิ่นหอมคล้ายลูกกระวาน
ดอก ออกเป็นช่ออยู่ตรงส่วนยอดของลำต้น ดอกสีน้ำเงินอมม่วงกลางดอกสีเหลือง ด้านบนมี 2 กลีบ ด้านล่าง 3 กลีบ ดอกเล็กประมาณ 8 มม. ไม่มีก้านดอก
สรรพคุณ
ใบและต้น รสหอมเย็น ใบปรุงเป็นยาเขียว กระทุ้งพิษเหือดหัด สุกใส ดำแดง ฝีดาษ ระงับความร้อน ขับเสมหะ แก้แน่นหน้าอก แก้ไอ แก้แน่นท้อง ปวดท้อง ลดอาการบวมน้ำ เจริญอาหาร ขับปัสสาวะ ตำพอกรักษาบาดแผล
ใบ รสเย็น แก้ไข้พิษ ไข้ตัวร้อน ไข้หวัด แก้ปวดศีรษะ
ตำรับยา :
แผลพุพอง ให้นำต้นสดปริมาณพอควร นำมาต้มล้างแผลหรือว่าตำพอกบริเวณที่ เป็นนั้น
ถ้ามีการผิดปกติในทางเดินอาหาร หรือเป็นโรคเกี่ยวกับทางเดินอาหาร ให้นำใบ แห้ง 6-15 กรัม ต้มน้ำทาน
อ้างอิง
ftp://smc.ssk.ac.th/intranet/Research_AntioxidativeThaiVegetable/www/Native_veg/v185.html
http://www.samunpri.com/?p=6037
วุฒิ วุฒิธรรมเวช. (2540). สารานุกรมสมุนไพร: น. 282, กรุงเทพฯ:โอเดียนสโตร์.
ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป สาขาเภสัชกรรม ,กองประกอบโรคศิลปะ,สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข
